LÞch sö ViÖt Nam Cuéc khëi nghÜa Hai Bµ Trng 1- Níc ViÖt díi ¸ch ®« hé cña nhµ H¸n Tõ khi mÊt ®éc lËp, ®Êt ®ai ¢u L¹c bÞ s¸t nhËp vµo ®Êt Trung Quèc vµ chia thµnh quËn, huyÖn. Nhµ TriÖu chia ©u L¹c thµnh 2 quËn: Giao ChØ (B¾c Bé) vµ Cöu Ch©n (Thanh, NghÖ, TÜnh). Nhµ H¸n ®Æt thªm quËn NhËt Nam (tõ ®Ìo Ngang vµo ®Õn Qu¶ng Nam - §µ N½ng). Nhµ H¸n l¹i cßn nhËp 3 quËn nµy víi 6 quËn kh¸c ë ®¶o H¶i Nam vµ ®Êt liÒn Trung Quèc lËp thµnh ch©u Giao. ©u L¹c thµnh 2 quËn: Giao ChØ (B¾c Bé) vµ Cöu Ch©n (Thanh, NghÖ, TÜnh). Nhµ H¸n ®Æt thªm quËn NhËt Nam (tõ ®Ìo Ngang vµo ®Õn Qu¶ng Nam - §µ N½ng). Nhµ H¸n l¹i cßn nhËp 3 quËn nµy víi 6 quËn kh¸c ë ®¶o H¶i Nam vµ ®Êt liÒn Trung Quèc lËp thµnh ch©u Giao. §øng ®Çu ch©u Giao lµ mét thø sö. Mçi quËn cã mét th¸i thó coi viÖc cai trÞ vµ mét ®« óy coi viÖc qu©n sù. ë c¸c huyÖn (t¬ng ®¬ng víi bé thêi An D¬ng V¬ng) nhµ H¸n vÉn cho l¹c tíng trÞ d©n nh cò. D©n ViÖt ph¶i nép cèng cho chÝnh quyÒn ®« hé nh÷ng cña quý, vËt l¹ nh ®åi måi, ngäc trai, sõng tª, ngµ voi, l«ng chim tr¶... L¹i cßn ph¶i nép rîu, g¹o, tr©u bß ®Ó nu«i bän quan qu©n ®« hé. Ngoµi ra cßn ph¶i nép c¸c thø thuÕ nh thuÕ muèi, thuÕ s¾t. Quan l¹i nhµ H¸n cßn ®ua nhau cíp ®Êt, cíp d©n cña c¸c lµng x· ®Ó lËp Êp tr¹i riªng. Chóng cßn ®a mét sè ®«ng d©n H¸n ®Õn ë lÉn víi d©n ViÖt, b¾t d©n ViÖt theo phong tôc H¸n, tõ c¸ch ¨n mÆc ®Õn viÖc cíi hái, ma chay. Th«n tÝnh ®Êt ®ai g¾n liÒn víi ®ång hãa vÒ v¨n hãa lµ ©m mu cña bän phong kiÕn Trung Quèc. Tõ ®Çu thÕ kû 1, t×nh h×nh Trung Quèc rèi lo¹n, bän quan l¹i ®« hé ë ch©u Giao cµng ra søc ¸p bøc, bãc lét nh©n d©n. Th¸i thó T« §Þnh ë Giao ChØ næi tiÕng tham lam tµn b¹o "thÊy tiÒn th× gi¬ng m¾t lªn". Y thu thuÕ rÊt g¾t gao, r¸o riÕt b¾t d©n ViÖt nép cèng vµ th¼ng tay ®Ì nÐn, "trãi buéc" c¸c l¹c tíng vµ con ch¸u hä. 2- Hai Bµ Trng chuÈn bÞ næi dËy BÊy giê ë huyÖn Mª Linh (vïng ®Êt tõ Ba V× ®Õn Tam §¶o, nay thuéc hai tØnh Hµ T©y vµ VÜnh Phóc) cã hai chÞ em Trng Tr¾c, Trng NhÞ lµ con g¸i nhµ l¹c tíng thuéc dßng dâi Hïng V¬ng. Sinh ra vµ lín lªn trong c¶nh níc mÊt nhµ tan (1), hai chÞ em sím cã lßng c¨m thï qu©n x©m lîc. Bµ Trng Tr¾c lµ ngêi "can ®¶m, dòng lîc" kh¸c thêng. Chång bµ Trng Tr¾c lµ Thi S¸ch, con trai l¹c tíng huyÖn Chu Diªn (vïng §an Phîng - Hµ T©y vµ Tõ Liªm ngo¹i thµnh Hµ Néi). Thi S¸ch còng lµ ngêi giµu lßng yªu níc, cã chÝ khÝ quËt cêng. Hai gia ®×nh l¹c tíng huyÖn Mª Linh vµ Chu Diªn cïng nhau mu viÖc lín. Hä cßn liªn kÕt ®îc víi c¸c thñ lÜnh ë nhiÒu n¬i chuÈn bÞ cïng næi dËy. ë vïng Kinh M«n (H¶i D¬ng) cã NguyÔn HuyÕn cïng con g¸i lµ Th¸nh Thiªn ®· lËp ®îc ®éi nghÜa binh. NguyÔn HuyÕn chÕt, Th¸nh Thiªn liªn hÖ víi cËu ruét ë m¹n Yªn Dòng (B¾c Giang) næi dËy chiÕm cø mét vïng. Tõ §«ng TriÒu, bµ Lª Ch©n cïng d©n ®i khai ph¸ miÒn ven biÓn lËp nªn c¨n cø An Biªn (H¶i Phßng) víi nh÷ng d©n binh võa s¶n xuÊt võa luyÖn tËp vâ nghÖ. ë vïng Thiªn B¶n (Nam §Þnh) cã bµ Lª ThÞ Hoa ®· cïng d©n lµng næi dËy. BÞ ®µn ¸p, bµ Hoa cïng bèn con trai vµ nghÜa qu©n kÐo vµo Cöu Ch©n, lËp c¨n cø míi ë ven biÓn Nga S¬n. 3- Khëi nghÜa Hai Bµ Trng bïng næ vµ th¾ng lîi nhanh chãng (n¨m 40) Gi÷a lóc Hai Bµ Trng ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ næi dËy, th× th¸i thó T« §Þnh lõa b¾t vµ giÕt h¹i Thi S¸ch. ViÖc lµm tµn b¹o ®ã cña T« §Þnh kh«ng uy hiÕp ®îc Trng Tr¾c mµ cµng nh ®æ thªm dÇu vµo löa. Bµ cïng em g¸i quyÕt t©m ®øng lªn ®Òn nî níc, tr¶ thï nhµ. Trong nh©n d©n ta ®Õn nay cßn lu truyÒn "Lêi thÒ Trng Tr¾c", nh÷ng c©u ca ngîi lßng yªu níc th¬ng chång cña bµ:
Cã thÓ nãi ®©y chÝnh lµ nh÷ng môc tiªu cña cuéc khëi nghÜa. Mïa xu©n n¨m 40 (th¸ng 3 d¬ng lÞch), trªn cöa H¸t (H¸t M«n - Hµ T©y), Hai Bµ Trng phÊt cê næi dËy. NghÜa qu©n nhanh chãng ®¸nh ph¸ ®îc c¬ quan chØ huy qu©n sù cña nhµ H¸n vµ lµm chñ Mª Linh. Theo truyÒn thuyÕt th× l·o tíng NguyÔn Tam ë Mai §éng (Hµ Néi), lóc Êy ®· 62 tuæi dÉn ®Çu 5.000 nghÜa binh, nµng Quèc ë Hoµng X¸ (Kiªu Kþ - Gia L©m, Hµ Néi) ®em h¬n 2.000 tr¸ng sÜ, «ng Cai (Thanh Oai - Hµ T©y) mÆc gi¶ g¸i víi ®éi n÷ binh h¬n 3.000 ngêi, bµ Vinh Huy (Cæ Ch©u - B¾c Ninh) mÆc gi¶ trai víi h¬n 1.000 tr¸ng ®inh... ®Òu kÐo ®Õn H¸t M«n. Bµ Lª Ch©n tõ H¶i Phßng, bµ Th¸nh Thiªn tõ B¾c Giang, bµ Lª ThÞ Hoa tõ Thanh Hãa... còng kÐo qu©n tíi. Tõ Mª Linh, nghÜa qu©n tiÕn xuèng ®¸nh chiÕm Cæ Loa, råi tõ Cæ Loa tÊn c«ng Luy L©u (ThuËn Thµnh - B¾c Ninh), trô së chÝnh cña bän ®« hé. Qu©n Hai Bµ ®i ®Õn ®©u nh giã lít ®Õn ®Êy:
Nh©n d©n kh¾p n¬i, kÎ tríc ngêi sau, n« nøc mét lßng ®i theo Hai Bµ. Bän quan qu©n ®« hé bÞ ®ßn sÐt ®¸nh, kh«ng d¸m chèng cù, ®· bá hÕt cña c¶i vò khÝ, lo ch¹y tho¸t th©n. T« §Þnh vøt c¶ Ên tÝn, c¾t tãc, c¹o r©u, mÆc gi¶ thêng d©n, lÈn vµo ®¸m lo¹n qu©n trèn vÒ Trung Quèc. Trong vßng kh«ng ®Çy mét th¸ng nghÜa qu©n ®· thu phôc ®îc toµn bé c¸c thµnh tr× bÞ qu©n ®« hé chiÕm ®ãng. Khëi nghÜa Hai Bµ Trng ®· th¾ng lîi hoµn toµn. Sau h¬n hai thÕ kû bÞ phong kiÕn níc ngoµi ®« hé, nh©n d©n ta ®· giµnh l¹i ®îc quyÒn ®éc lËp. (1) Theo truyÒn thuyÕt th× Hai Bµ Trng må c«i cha tõ nhá, ®îc mÑ lµ bµ man ThiÖn nu«i d¹y. |
Thêi sù
§êi sèng chÝnh trÞ
Kinh tÕ - X· héi
V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang