Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi


   
LÞch sö ViÖt Nam

Nh×n l¹i lÞch sö ViÖt Nam tõ thÕ kû 10
®Õn cuèi thÕ kû 15

Ph¸c th¶o c¶nh vua Lª thiÕt triÒu
trong kinh thµnh Th¨ng Long.

   LÞch sö ViÖt Nam tõ thÕ kû 10 ®Õn cuèi thÕ kû 15 lµ mét qu¸ tr×nh nèi tiÕp nhau cña c¸c triÒu ®¹i Ng«, §inh, TiÒn Lª, Lý, TrÇn, Hå vµ HËu Lª. Tuy ë mçi triÒu ®¹i ®Òu cã mét giai ®o¹n suy yÕu, song nh×n chung ®©y lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn lªn vÒ mäi mÆt cña d©n téc ta.

   B»ng cuéc ®Êu tranh l©u dµi vµ kiªn c­êng trong suèt hµng chôc thÕ kû, nh©n d©n ta ®· giµnh l¹i ®­îc ®éc lËp cho Tæ quèc. Nh­ng bän phong kiÕn ph­¬ng b¾c, mang nÆng t­ t­ëng bµnh tr­íng ®¹i H¸n, kh«ng chÞu tõ bá d· t©m x©m chiÕm n­íc ta. §Ó nhanh chãng tho¸t ra khái c¶nh ®ãi, nghÌo vµ l¹c hËu, ®Ó vÜnh viÔn kh«ng bao giê trë l¹i c¶nh n­íc mÊt nhµ tan, nh©n d©n ta ®· tù ®Æt cho m×nh hai nhiÖm vô tiÕn hµnh song song tÝch cùc: x©y dùng ®Êt n­íc vµ s½n sµng b¶o vÖ Tæ quèc.

ChÝnh trÞ

   Sau khi nhµ Ng« vµ nhÊt lµ sau khi nhµ §inh, nhµ TiÒn Lª ®Æt nh÷ng nÒn mãng ®Çu tiªn cho mét nhµ n­íc hoµn toµn tù chñ, c¸c triÒu ®¹i Lý, TrÇn, HËu Lª tõng b­íc x©y dùng nã lªn thµnh mét nhµ n­íc qu©n chñ hoµn chØnh.

   QuyÒn h¹n cña vua ngµy cµng ®­îc cñng cè.

   Bé m¸y quan l¹i tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng ®­îc xÕp ®Æt ngµy cµng quy cñ. Mçi bé phËn cã mét nhiÖm vô cô thÓ. Tr×nh ®é häc thøc cña quan l¹i ngµy cµng n©ng cao. Lµng x· mÊt dÇn quyÒn tù trÞ.

   Tõ bé H×nh th­ ®Õn bé LuËt Hång §øc lµ mét b­íc tiÕn trªn con ®­êng x©y dùng nÒn ph¸p lý ViÖt Nam.

   Qu©n ®éi ngµy cµng v÷ng m¹nh. Quan hÖ gi÷a c¸c d©n téc trong n­íc ®­îc th¾t chÆt.

   Nh­ng qu¸ tr×nh x©y dùng nhµ n­íc còng lµ qu¸ tr×nh giai cÊp thèng trÞ dÇn xa rêi nh©n d©n.

Kinh tÕ

   Ph¸t huy truyÒn thèng cña tæ tiªn, trong suèt c¸c thÕ kû 10 - 15, nh©n d©n ta kh«ng ngõng lao ®éng më réng diÖn tÝch trång trät, rót ®óc kinh nghiÖm s¶n xuÊt, ®­a nÒn n«ng nghiÖp tiÕn lªn. HÖ thèng kªnh m­¬ng ngµy cµng më réng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc t­íi tiªu ®ång ruéng. HÖ thèng ®ª s«ng, ®ª biÓn ®­îc x©y dùng chñ yÕu tõ ®êi TrÇn, ®Èy lïi cã hiÖu qu¶ c¸c n¹n lôt, b¶o vÖ mïa mµng.

   NÒn thñ c«ng nghiÖp phong phó vµ tù chñ tõng b­íc ph¸t triÓn. Næi lªn mét sè ngµnh nghÒ ®¹t tr×nh ®é kü thuËt cao nh­ gèm, x©y dùng, ®óc ®ång, dÖt lôa, dÖt gÊm, lµm giÊy. §Õn cuèi thÕ kû 14, do nhu cÇu bøc thiÕt cña quèc phßng, ng­êi thî thñ c«ng ViÖt Nam ®· chÕ t¹o ®­îc sóng lín vµ ®ãng ®­îc thuyÒn to ®i biÓn. Th¨ng Long dÇn dÇn trë thµnh mét ®« thÞ sÇm uÊt.

   MÆt kh¸c, tõ thÕ kû 10 ®Õn cuèi thÕ kû 15 còng lµ qu¸ tr×nh thu hÑp dÇn ruéng ®Êt c«ng lµng x· vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh chÕ ®é t­ h÷u ruéng ®Êt. H×nh thøc së h÷u ®iÒn trang víi chÕ ®é n«ng n«, n« t× ®· cã mét thêi ph¸t triÓn. Nh­ng cho ®Õn nöa sau thÕ kû 15 th× h×nh thøc së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ víi chÕ ®é t¸ ®iÒn chiÕm ®­îc ­u thÕ. Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn ®· cã tõ tr­íc, ®Õn ®©y hoµn toµn ®­îc x¸c lËp.

Bia VÜnh L¨ng (1433) ghi th©n thÕ sù nghiÖp cña Lª Lîi
t¹i l¨ng Lª Lîi, Lam S¬n, Thä Xu©n, Thanh Hãa.

V¨n hãa, nghÖ thuËt

   Tho¸t khái t×nh tr¹ng lÖ thuéc ph­¬ng b¾c, nh©n d©n ta nhanh chãng x©y dùng cho m×nh mét nÒn v¨n hãa riªng biÖt. DÇn dÇn h×nh thµnh nÒn v¨n hãa Th¨ng Long víi nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc hay t¹o h×nh cã kÝch th­íc to lín (th¸p B¸o Thiªn, t­îng phËt Quúnh L©m), ®éc ®¸o (chïa Mét Cét), víi nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ch¹m, kh¾c tinh tÕ, ®Æc s¾c (rång, ch¹m gç...). Sinh ho¹t v¨n hãa nh©n d©n kháe kho¾n, lµnh m¹nh vµ th­îng vâ.

   Gi¸o dôc ngµy cµng ph¸t triÓn lµm cho v¨n häc, sö häc ®Õn ®êi TrÇn, ®êi Lª th× në ré. §©y lµ giai ®o¹n xuÊt hiÖn nh÷ng ¸ng th¬, v¨n bÊt hñ nh­ "Nam quèc s¬n hµ Nam ®Õ c­", "HÞch t­íng sÜ" vµ "B×nh Ng« ®¹i c¸o", võa chøa chan t×nh c¶m yªu n­íc, võa ®Çy hµo khÝ tù lËp tù c­êng. V¨n häc ch÷ N«m còng tõng b­íc tiÕn lªn vµ cïng víi nã lµ sù xuÊt hiÖn cña c¸c bé "§¹i ViÖt sö ký".

   Tinh thÇn d©n téc ®­îc qu¸n triÖt trong c¸c t¸c phÈm v¨n häc, v¨n hãa, nghÖ thuËt lín.

   MÆc dÇu bÞ nh÷ng h¹n chÕ do lèi häc khoa cö Nho gi¸o g©y nªn, nh©n d©n ta vÉn v­¬n tíi ®­îc mét sè thµnh tùu vÒ khoa häc qu©n sù, y häc vµ khoa häc tù nhiªn.

Sù nghiÖp b¶o vÖ Tæ quèc

LÞch sö n­íc ta tõ thÕ kû 10 ®Õn cuèi thÕ kû 15 lµ mét qu¸ tr×nh nèi tiÕp cña nh÷ng chiÕn c«ng xuÊt s¾c chèng x©m l­îc ph­¬ng b¾c: hai lÇn ®¸nh b¹i qu©n Tèng, ba lÇn ®¸nh tan qu©n M«ng - Nguyªn vµ cuéc khëi nghÜa Lam S¬n to lín quÐt s¹ch qu©n Minh ra khái bê câi. Mçi mét triÒu ®¹i trªn b­íc ®­êng ®i lªn bao giê còng g¾n liÒn víi mét sù nghiÖp b¶o vÖ Tæ quèc. NÒn ®éc lËp cña ®Êt n­íc ®­îc gi÷ v÷ng. ¢m m­u bµnh tr­íng cña qu©n x©m l­îc xuèng ph­¬ng nam bÞ ph¸ vì. Sù nghiÖp r¹ng rì chèng ngo¹i x©m ®· thùc sù ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn ®êi sèng c¸c mÆt cña nh©n d©n ta, ®· t¹o nªn truyÒn thèng gi÷ n­íc kiªn c­êng, cao ®Ñp vµ nghÖ thuËt qu©n sù tµi giái cña d©n téc ta. Cïng víi sù nghiÖp gi÷ n­íc vÜ ®¹i ®ã, xuÊt hiÖn c¸c vÞ anh hïng Lª Hoµn, Lý Th­êng KiÖt, TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, NguyÔn Tr·i mµ tªn tuæi ®êi ®êi kh¾c s©u trong lßng mçi ng­êi d©n ViÖt Nam.

   Tãm l¹i, n¨m thÕ kû sau ngµy giµnh l¹i ®éc lËp hoµn toµn lµ mét qu¸ tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o vµ chiÕn ®Êu anh hïng, ®¸nh b¹i mäi cuéc tiÕn c«ng x©m l­îc cña c¸c thÕ lùc bµnh tr­íng ph­¬ng b¾c, x©y dùng ®Êt n­íc thµnh mét quèc gia phong kiÕn giµu m¹nh víi nÒn v¨n hãa Th¨ng Long rùc rì.


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang