Nhan Dan

Van hoa - Khoa hoc - Xa hoi

Thêi sù

§êi sèng chÝnh trÞ

Kinh tÕ - X· héi

 

LÞch sö ViÖt Nam

Cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m l­îc Tèng
(1075 - 1077)

Giai ®o¹n thø nhÊt (1075)

Nhµ Tèng ©m m­u x©m l­îc §¹i ViÖt

   Tõ gi÷a thÕ kû 11, quan hÖ gi÷a n­íc ta vµ nhµ Tèng ngµy cµng xÊu ®i. ë vïng biªn giíi ViÖt - Trung, viÖc ®i l¹i, bu«n b¸n cña nh©n d©n hai n­íc bÞ ng¨n c¶n. Bän quan l¹i nhµ Tèng nhiÒu lÇn ®em qu©n quÊy ph¸ l·nh thæ, dô dç c¸c tï tr­ëng d©n téc Ýt ng­êi cña ta. Trong lóc ®ã, nh©n d©n Trung Quèc bÞ ®ãi khæ ë nhiÒu n¬i vïng dËy ®Êu tranh. Mong muèn dïng chiÕn tranh vµ cña c¶i c­íp ®­îc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cña m×nh, nhµ Tèng quyÕt ®Þnh x©m l­îc §¹i ViÖt. Chóng cßn xói giôc vua Champa ®¸nh lªn phÝa nam §¹i ViÖt, nh»m lµm suy gi¶m lùc l­îng cña nhµ Lý.

   N¾m ®­îc t×nh h×nh vµ ©m m­u x©m l­îc nham hiÓm cña kÎ thï, vua t«i nhµ Lý kiªn quyÕt ®èi phã. Th¸i óy Lý Th­êng KiÖt ®­îc cö lµm tæng chØ huy, tæ chøc cuéc kh¸ng chiÕn.

   Lý Th­êng KiÖt lµ ng­êi ph­êng Th¸i Hßa (Th¨ng Long) con nhµ vâ t­íng. Tõ trÎ, «ng ®· tá ra lµ ng­êi cã chÝ h­íng, ham ®äc binh th­ vµ luyÖn tËp vâ nghÖ. Lín lªn, nhê lËp ®­îc nhiÒu c«ng lín l¹i lµ ng­êi cã ®¹o ®øc tèt, «ng ®­îc vua Lý Th¸nh T«ng rÊt quý träng, phong lµm th¸i óy vµ nhËn lµm em nu«i.

   Theo ®Ò nghÞ cña Lý Th­êng KiÖt, triÒu ®×nh mêi Lý §¹o Thµnh, mét ®¹i thÇn cã uy tÝn, vÒ lµm th¸i s­, cïng bµn viÖc n­íc. Qu©n ®éi ®­îc lÖnh ngµy ®ªm luyÖn tËp, s½n sµng chiÕn ®Êu. C¸c tï tr­ëng d©n téc miÒn nói ®­îc lÖnh mé thªm binh, ®¸nh tr¶ c¸c cuéc quÊy ph¸, lµm thÊt b¹i ©m m­u dô dç cña nhµ Tèng. §Ó æn ®Þnh mÆt nam, Lý Th¸nh T«ng cïng víi Lý Th­êng KiÖt ®em qu©n ®¸nh b¹i ©m m­u tiÕn c«ng phèi hîp víi nhµ Tèng cña Champa.

Chñ ®éng tiÕn c«ng ®Ó tù vÖ

   N¨m 1072, vua Lý Th¸nh T«ng chÕt. Vua míi lµ Lý Nh©n T«ng cßn Ýt tuæi. Nhµ Tèng nh©n c¬ héi Êy, r¸o riÕt chuÈn bÞ x©m l­îc n­íc ta. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Lý Th­êng KiÖt ®· chñ tr­¬ng: "Ngåi yªn ®îi giÆc, kh«ng b»ng ®em qu©n ®¸nh tr­íc ®Ó chÆn thÕ  m¹nh cña giÆc". TriÒu ®×nh rÊt ñng hé. Lý Th­êng KiÖt gÊp rót tæ chøc cuéc tiÕn c«ng. Môc tiªu ®Æt ra lµ ®¸nh ph¸ c¸c kho binh l­¬ng, nh÷ng c¨n cø tËp trung qu©n cña nhµ Tèng ë vïng ven biªn giíi n­íc ta, chñ yÕu lµ thµnh Ung Ch©u (Nam Ninh, Qu¶ng T©y, Trung Quèc), gi¸ng ®ßn phñ ®Çu bÊt ngê vµo chóng.

    Thµnh Ung Ch©u lµ mét khu thµnh lín cña nhµ Tèng tËp trung mét lùc l­îng qu©n sù kh¸ m¹nh. Ung Ch©u l¹i lµ ®Þa ®iÓm tËp kÕt cña c¸c ®¹o qu©n tõ phÝa b¾c, trªn ®­êng hµnh qu©n xuèng phÝa nam ®Ó x©m l­îc n­íc ta. Do ®ã, Ung Ch©u lµ mét c¨n cø qu©n sù rÊt quan träng.

   Cuèi n¨m 1075, kho¶ng 10 v¹n qu©n ta, chia lµm hai ®¹o tiÕn vµo ®Êt Tèng. §¹o qu©n bé gåm d©n binh miÒn nói, do c¸c tï tr­ëng Th©n C¶nh Phóc, T«ng §¶n... chØ huy, v­ît biªn giíi ®¸nh lªn Ch©u Ung. §¹o qu©n thñy do Lý Th­êng KiÖt trùc tiÕp chØ huy, theo ®­êng ven biÓn ®æ bé vµo ®Êt Ch©u Kh©m (Qu¶ng §«ng) råi tõ ®ã tiÕn vÒ phÝa thµnh Ung Ch©u. §Ó c« lËp kÎ thï vµ tranh thñ sù ñng hé cña nh©n d©n Trung Quèc, trªn ®­êng tiÕn qu©n, Lý Th­êng KiÖt cho yÕt b¶ng nãi râ môc ®Ých tù vÖ cña m×nh.

  Cuéc hµnh qu©n diÔn ra nhanh chãng. C¸c c¨n cø qu©n sù cña nhµ Tèng ë vïng ven biªn giíi bÞ gi¸ng nh÷ng ®ßn bÊt ngê vµ m·nh liÖt. Qu©n Tèng thÊt b¹i liªn tiÕp. C¸c kho l­¬ng th¶o cña chóng ®Òu bÞ ®èt. Qu©n ta v©y h·m thµnh Ung Ch©u. T­íng gi÷ thµnh ®ãng cöa cè thñ. Qu©n ta võa ®¸nh thµnh võa ®Ëp tan qu©n Tèng ®Õn tiÕp viÖn. Sau 42 ngµy ®ªm c«ng ph¸ dòng c¶m vµ m­u trÝ, qu©n nhµ Lý chiÕm ®­îc thµnh Ung Ch©u, Lý Th­êng KiÖt h¹ lÖnh ph¸ hÕt cÇu cèng, thiªu hñy c¸c kho l­¬ng th¶o, råi nhanh chãng rót qu©n vÒ n­íc.

Giai ®o¹n thø hai (1076 - 1077)

Kh¸ng chiÕn bïng næ

   Sau khi rót qu©n vÒ n­íc, Lý Th­êng KiÖt h¹ lÖnh cho c¸c ®Þa ph­¬ng r¸o riÕt chuÈn bÞ bè phßng. ë c¸c nÎo ®­êng hiÓm yÕu gÇn biªn giíi ViÖt - Trung, c¸c tï tr­ëng d©n téc Ýt ng­êi ®­îc lÖnh ®em qu©n mai phôc. Mét ®¹o qu©n m¹nh do t­íng Lý KÕ Nguyªn chØ huy, tiÕn gi÷ m¹n ®«ng - b¾c nh»m c¶n ®­êng qu©n thñy cña giÆc. NhiÒu phßng tuyÕn ®­îc dùng lªn ë c¸c n¬i. Phßng tuyÕn chñ yÕu x©y dùng trªn bê nam s«ng Nh­ NguyÖt (s«ng CÇu, ®o¹n ch¶y qua huyÖn Yªn Phong, B¾c Ninh). §©y lµ ®o¹n s«ng mµ c¸c con ®­êng tõ phÝa b¾c ch¹y vÒ Th¨ng Long ®Òu ®i qua. Phßng tuyÕn dµi gÇn 100 km, ®­îc ®¾p b»ng ®Êt, cao, v÷ng ch¾c; bªn ngoµi cßn cã mÊy líp giËu tre dµy ®Æc. Qu©n chñ lùc cña ta do Lý Th­êng KiÖt chØ huy, trùc tiÕp ®ãng gi÷ phßng tuyÕn quan träng nµy gåm c¶ thñy binh lÉn bé binh.

   ThÊt b¹i nÆng nÒ vµ bÊt ngê ë Ung Ch©u lµm cho nhµ Tèng hÕt søc c¨m giËn. Chóng lËp tøc xóc tiÕn ngay cuéc x©m l­îc, bÊt chÊp mäi khã kh¨n vÊp ph¶i. Mét ®¹o qu©n lín gåm m­êi v¹n bé binh, mét v¹n ngùa vµ 20 v¹n d©n phu do c¸c t­íng Qu¸ch Quú, TriÖu TiÕt chØ huy, ®­îc lÖnh cÊp tèc lªn ®­êng. Mét ®¹o thñy qu©n còng ®­îc lÖnh v­ît biÓn sang tiÕp øng.

  Cuèi n¨m 1076, qu©n Tèng vÊt v¶ l¾m míi ®Õn ®­îc biªn giíi ViÖt - Trung vµ tiÕn vµo l·nh thæ n­íc ta. Qu©n d©n ta chÆn ®¸nh giÆc ë nhiÒu n¬i. Sau khi bÞ thua ë ¶i QuyÕt Lý (thuéc L¹ng S¬n) phß m· Th©n C¶nh Phóc cho qu©n rót vµo rõng ®¸nh du kÝch, quÊy ph¸ vïng sau l­ng giÆc. Qu©n Tèng trµn xuèng phÝa nam. Phßng tuyÕn Nh­ NguyÖn ng¨n chóng l¹i. Qu¸ch Quú ph¶i r¶i qu©n ®ãng ë nhiªu n¬i, chê qu©n thñy ®Õn. Nh­ng chÝnh vµo lóc ®ã c¸nh qu©n thñy cña giÆc ®· bÞ ®¹o qu©n cña Lý KÕ Nguyªn ®¸nh cho t¬i bêi trªn vïng ven biÓn Qu¶ng Ninh.

Cuéc chiÕn ®Êu trªn phßng tuyÕn Nh­ NguyÖt. Kh¸ng chiÕn kÕt thóc

   Chê m·i kh«ng thÊy qu©n thñy ®Õn. Qu¸ch Quú buéc ph¶i tËp trung lùc l­îng, ®ãng bÌ v­ît s«ng, ®¸nh vµo phßng tuyÕn cña ta. §Ó khÝch lÖ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña qu©n sÜ, ®ªm ®ªm, Lý Th­êng KiÖt cho ng­êi vµo ®Òn thê Tr­¬ng Hèng, Tr­¬ng H¸t (hai vÞ t­íng cña TriÖu Quang Phôc) trªn bê s«ng, ng©m vang bµi th¬:

S«ng nói n­íc Nam vua Nam ë.
Rµnh rµnh ®Þnh phËn ë s¸ch Trêi.
Cí sao lò giÆc sang x©m ph¹m
Chóng bay sÏ bÞ ®¸nh t¬i bêi.

(Nguyªn v¨n b»ng ch÷ H¸n, nh­ sau:

Nam quèc s¬n hµ Nam ®Õ c­.
TiÖt nhiªn ®Þnh phËn t¹i thiªn th­
Nh­ hµ nghÞch lç lai x©m ph¹m
Nh÷ ®¼ng hµnh khan thñ b¹i h­.)

   Hai lÇn qu©n giÆc µo ¹t tiÕn sang vµ ®· cã lóc chóng chäc thñng ®­îc phßng tuyÕn, nh­ng qu©n ta ®Òu kÞp thêi ph¶n c«ng m·nh liÖt vµ m­u trÝ, ®¸nh lui chóng vÒ phÝa bê b¾c. ThÊt väng, Qu¸ch Quú quay vÒ gi÷ thÕ phßng ngù, kh«ng d¸m nghÜ ®Õn viÖc v­ît s«ng n÷a. ThËm chÝ, y cßn h¹ lÖnh cho c¸c t­íng sÜ r»ng: "Ai cßn bµn ®¸nh sÏ bÞ chÐm!".

   Ngµy th¸ng tr«i qua, l­¬ng th¶o c¹n dÇn. Thêi tiÕt mçi ngµy mét oi bøc thªm. Qu©n Tèng mÖt mái, ch¸n n¶n, èm ®au vµ chÕt dÇn, chÕt mßn. Gi÷a lóc ®ã, qu©n d©n ta ë vïng sau l­ng giÆc ®Èy m¹nh c¸c trËn tËp kÝch nhá khiÕn cho chóng cµng thªm khèn ®èn.

   Vµo mét ®ªm cuèi xu©n n¨m 1077, ®¹i qu©n ta do Lý Th­êng KiÖt chØ huy lÆng lÏ v­ît qua s«ng Nh­ NguyÖt, bÊt ngê ®¸nh m¹nh vµo c¸c doanh tr¹i cña giÆc. Qu©n Tèng thua to, bÞ tiªu diÖt ®Õn qu¸ nöa.

   NhËn thÊy ®· ®Õn lóc chÊm døt cuéc chiÕn tranh, Lý Th­êng KiÖt chñ ®éng cho ng­êi sang gÆp Qu¸ch Quú th­¬ng l­îng viÖc "gi¶ng hßa". §ang cïng quÉn, bÕ t¾c, Qu¸ch Quú b»ng lßng ngay.

   Qu©n Tèng véi v· rót vÒ n­íc.

  Nh÷ng thiÖt h¹i hÕt søc nÆng nÒ trong chiÕn tranh ®· buéc nhµ Tèng hoµn toµn bá méng x©m l­îc §¹i ViÖt. Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta kÕt thóc th¾ng lîi.


Thêi sù  §êi sèng chÝnh trÞ  Kinh tÕ - X· héi  V¨n hãa - Khoa häc - Gi¸o dôc
§Çu trang