LÞch sö ViÖt Nam Cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø hai Nh÷ng n¨m ®Êu tranh ngo¹i giao Qu©n x©m lîc Nguyªn M«ng bÞ ®¸nh ®uæi ra khái bê câi. Nh©n d©n ta trë l¹i x©y dùng cuéc sèng thanh b×nh. Nh÷ng ngêi thî thñ c«ng gãp søc x©y dùng, kh«i phôc thµnh Th¨ng Long. Song, bän phong kiÕn M«ng Cæ kh«ng ®Ó cho nh©n d©n ta ®îc yªn æn lµm ¨n. Tõ khi vua M«ng Cæ x©m chiÕm Trung Quèc lËp ra nhµ Nguyªn, tiÕp thu thªm t tëng bµnh tríng §¹i H¸n, cµng xóc tiÕn khÈn tr¬ng h¬n n÷a viÖc më réng ®Õ quèc xuèng ph¬ng nam. Sø thÇn cña chóng thêng xuyªn sang níc ta h¹ch s¸ch ®ñ ®iÒu: lóc th× ®ßi nép sæ s¸ch, l¬ng th¶o, nép ngêi, lóc th× ®Æt chøc quan theo dâi ho¹t ®éng cña ta, lóc th× ®ßi vua TrÇn ph¶i sang tr×nh diÖn... Chóng hèng h¸ch, ®i l¹i nghªnh ngang, kh«ng biÕt kiªng nÓ ai. Tríc nh÷ng hµnh ®éng ngang ngîc ®ã, vua t«i nhµ TrÇn, mét mÆt ®ãn tiÕp bän sø gi¶, mÆt kh¸c, dïng lý lÏ tho¸i th¸c mäi ®ßi hái cña chóng, kÓ c¶ viÖc quú l¹y khi nhËn s¾c phong. Cuéc ®Êu tranh liªn tôc vµ c¨ng th¼ng.
§ång thêi, nhµ TrÇn kh«ng quªn t¨ng cêng viÖc tæ chøc vµ rÌn luyÖn qu©n sÜ, s¾m söa vò khÝ, thuyÒn chiÕn phßng thñ biªn giíi cÈn mËt. Khèi ®oµn kÕt c¸c d©n téc ®îc cñng cè. Nh÷ng ngêi ®i bu«n b¸n ë ph¬ng b¾c ®îc lÖnh th¨m dß ho¹t ®éng cña qu©n Nguyªn. Nh©n d©n Cham pa kh¸ng chiÕn §Çu n¨m 1279, nhµ Tèng mÊt. Nhµ Nguyªn ®Æt nÒn thèng trÞ lªn toµn bé Trung Quèc vµ më ®Çu kÕ ho¹ch bµnh tríng thÕ lùc xuèng ph¬ng nam b»ng cuéc x©m lîc Cham pa. Mïa xu©n n¨m 1283, hµng chôc v¹n qu©n Nguyªn, do tíng Toa §« chØ huy, ®· ®æ bé lªn ®Êt Cham pa. Qu©n d©n Cham pa, do vua vµ th¸i tö Ha-ri-git l·nh ®¹o, ®· chiÕn ®Êu hÕt søc anh dòng. Kinh thµnh bÞ giÆc chiÕm, qu©n d©n Cham pa dùa vµo rõng nói hiÓm trë tiÕp tôc cuéc kh¸ng chiÕn. Sau mÊy lÇn tÊn c«ng thÊt b¹i, Toa §« rót qu©n vÒ ®ãng ë vïng Quy Nh¬n (B×nh §Þnh) chê qu©n tiÕp viÖn. Mét n¨m tr«i qua, qu©n x©m lîc chê ®îi trong c¶nh thiÕu ®ãi nghiªm träng vµ lu«n lu«n bÞ nh©n d©n Cham pa tËp kÝch. ThÊt väng, Toa §« quyÕt ®Þnh ®Ó mét c¸nh qu©n ë l¹i tiÕp tôc ®ãng gi÷, råi kÐo ®¹i qu©n rót ra phÝa b¾c, vïng gi¸p biªn giíi §¹i ViÖt. Cuéc kh¸ng chiÕn anh dòng cña qu©n d©n Cham pa vÒ c¬ b¶n th¾ng lîi. KÕ ho¹ch cña nhµ Nguyªn ®Þnh dïng Cham pa lµm bµn ®¹p tÊn c«ng níc ta, bíc ®Çu tan vì. Nhµ TrÇn chuÈn bÞ kh¸ng chiÕn Cïng lóc ®ã, bän sø thÇn cña nhµ Nguyªn ngµy cµng h¹ch s¸ch nhµ TrÇn ngang ngîc h¬n. BiÕt râ kh«ng thÓ tr× ho·n ®îc l©u h¬n n÷a cuéc x©m lîc cña giÆc, vua t«i nhµ TrÇn gÊp rót chuÈn bÞ cuéc kh¸ng chiÕn. KhÝ thÕ yªu níc, chèng giÆc l¹i bïng lªn trong c¶ níc. Mïa ®«ng n¨m 1282, vua TrÇn häp c¸c c«ng hÇu, quan l¹i ë B×nh Than (H¶i D¬ng) "bµn kÕ ®¸nh, phßng" vµ "chia qu©n ®ãng gi÷ c¸c n¬i hiÓm yÕu".
Mïa ®«ng n¨m sau, vua TrÇn ®Ých th©n chØ huy cuéc tËp trËn cña qu©n ®éi chñ lùc. Hng §¹o V¬ng TrÇn Quèc TuÊn, nhµ qu©n s tµi giái vµ d¹n dµy kinh nghiÖm, ®îc cö lµm tæng chØ huy toµn qu©n. Trong nh÷ng ngµy theo dâi vµ tæng duyÖt qu©n sÜ, «ng ®· viÕt bµi "HÞch tíng sÜ" "næi tiÕng, kh¬i dËy lßng yªu níc thiÕt tha vµ khÝch lÖ qu©n sÜ x«ng lªn giÕt giÆc, cøu níc b¶o vÖ quª h¬ng.
§Çu n¨m 1285, ®¹i biÓu phô l·o trong c¶ níc ®îc mêi vÒ häp vµ dù tiÖc ë ®iÖn Diªn Hång. Khi vua TrÇn Th¸nh T«ng hái: "GiÆc m¹nh, nªn hµng hay ®¸nh"? C¸c cô ®ång thanh h« to: "§¸nh!". Mu«n miÖng mét lêi. ý chÝ quyÕt chiÕn ®ã theo c¸c cô truyÒn vÒ c¸c n¬i. Nh÷ng ®¹o d©n binh miÒn xu«i, miÒn ngîc ngµy ®ªm ra søc luyÖn tËp. C¸c chiÕn sÜ yªu níc thÝch lªn c¸nh tay hai ch÷ "S¸t Th¸t" (GiÕt giÆc Nguyªn). Kh¸ng chiÕn bïng næ Cuèi th¸ng 1 n¨m 1285, 500.000 qu©n Nguyªn do Tho¸t Hoan, con trai cña vua Nguyªn trùc tiÕp chØ huy, å ¹t trµn vµo níc ta. C¸c trËn ®¸nh diÔn ra quyÕt liÖt ë nhiÒu n¬i trªn vïng biªn giíi. ThÊy thÕ giÆc ®ang m¹nh, TrÇn Hng §¹o quyÕt ®Þnh rót qu©n vÒ V¹n KiÕp (ChÝ Linh - H¶i D¬ng). KÕ ho¹ch kh¸ng chiÕn ®îc bµn b¹c. Sau mét sè trËn ®¸nh nh»m tiªu hao sinh lùc giÆc, qu©n chñ lùc cña ta ®îc lÖnh rót khái Th¨ng Long. Nh©n d©n kinh thµnh l¹i thùc hiÖn "Vên kh«ng nhµ trèng" ®Ó chèng giÆc. Qu©n ta rót n÷a vÒ phÝa nam. Tho¸t Hoan hïng hæ kÐo qu©n vµo Th¨ng Long, nhng nh÷ng phè phêng v¾ng lÆng ®· lµm chóng khiÕp sî. Chóng rót véi vÒ ®ãng ë phÝa b¾c s«ng Hång. Cïng thêi gian nµy, Toa §« ë m¹n nam, nhËn ®îc lÖnh ®¸nh lªn c¸c lé NghÖ An, Thanh Hãa. Qu©n d©n ta ë ®©y ®· chiÕn ®Êu anh dòng nhng kh«ng ng¨n næi thÕ giÆc m¹nh. Mét sè quý téc ph¶n béi dÉn qu©n ra hµng, g©y thªm nhiÒu khã kh¨n cho cuéc kh¸ng chiÕn. N¾m ®îc t×nh h×nh ®ã, Tho¸t Hoan cho më cuéc tÊn c«ng quyÕt ®Þnh xuèng phÝa nam vµ lÖnh cho Toa §« nhanh chãng tõ Thanh Hãa ®¸nh ra, t¹o thµnh hai gäng k×m m¹nh, hßng tiªu diÖt qu©n chñ lùc cña ta vµ b¾t sèng toµn bé ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn.
Vua TrÇn vµ TrÇn Hng §¹o rót qu©n vÒ Thiªn Trêng (Nam §Þnh) vµ Trêng Yªn (Ninh B×nh). Qu©n giÆc tõ hai mÆt nam, b¾c ®¸nh vµo. T×nh thÕ nguy ngËp, TrÇn Hng §¹o b×nh tÜnh tæ chøc mét cuéc hµnh qu©n ®Çy mu trÝ, ®¸nh l¹c híng giÆc, rót ra m¹n ®«ng b¾c (vïng H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh). Sau ®ã, «ng cïng vua TrÇn dong thuyÒn nhÑ xu«i vµo nam, chiÕm l¹i ®Êt Thanh Hãa, cñng cè lùc lîng, chuÈn bÞ cuéc tæng ph¶n c«ng. Tæng ph¶n c«ng ®¸nh ®uæi qu©n x©m lîc ra khái ®Êt níc Kh«ng b¾t ®îc vua t«i nhµ TrÇn, Tho¸t Hoan ®µnh ph¶i rót vÒ Th¨ng Long, r¶i qu©n ®ãng gi÷ ë nhiÒu n¬i, chê tiÕp viÖn. Thªm mét sè quý téc ra hµng giÆc. Chóng kh«ng hiÓu r»ng chÝnh trong thêi gian ®ã, TrÇn Hng §¹o ®· x¸c ®Þnh ®îc thêi ®iÓm tæng ph¶n c«ng, cho ngêi liªn hÖ víi qu©n d©n c¸c vïng hiÓm yÕu, chuÈn bÞ s½n sµng lùc lîng vµ kÕ ho¹ch ®¸nh giÆc. Th¸ng 5 n¨m 1285, TrÇn Hng ®¹o tiÕn qu©n ra b¾c, c¾t ®«i lùc lîng giÆc. C¶ níc ®îc lÖnh "næi lªn ®¸nh lín". GiÆc bÞ ®¸nh ë nhiÒu n¬i. §¹o qu©n do TrÇn Quèc To¶n vµ NguyÔn Kho¸i chØ huy ®· ®¸nh b¹i giÆc ë T©y KÕt (Kho¸i Ch©u, Hng Yªn). Cïng thêi gian ®ã, TrÇn NhËt DuËt chØ huy qu©n ®¸nh giÆc tan tµnh ë cöa Hµm Tö (Kho¸i Ch©u). Qu©n chñ lùc cña ta, do TrÇn Quang Kh¶i chØ huy, phèi hîp víi c¸c ®¹o d©n binh ®Þa ph¬ng gi¸ng cho giÆc mét ®ßn thÊt b¹i nÆng nÒ ë bÕn Ch¬ng D¬ng (Thêng TÝn, Hµ T©y) råi nh©n ®µ th¾ng lîi, tiÕn vÒ gi¶i phãng Th¨ng Long. Tríc søc tiÕn c«ng d÷ déi cña qu©n d©n ta, Tho¸t Hoan hèt ho¶ng h¹ lÖnh rót qu©n khái Th¨ng Long. Song ë ®©u chóng còng bÞ qu©n d©n ta phôc kÝch ®¸nh cho t¬i bêi. VÒ ®Õn s«ng S¸ch (vïng V¹n KiÕp), chóng kh«ng ngê r¬i vµo trËn ®Þa phôc kÝch cña bé chØ huy cña ta. Tõ trong rõng, qu©n ta ®æ ra ®¸nh quyÕt liÖt. §Þch thiÖt h¹i nÆng nÒ. Tµn qu©n tranh nhau ch¹y vÒ phÝa biªn giíi. Tho¸t Hoan hèt ho¶ng chui vµo èng ®ång, b¾t lÝnh khiªng ch¹y vÒ níc. Mét c¸nh qu©n Nguyªn kh¸c rót theo híng t©y b¾c, khi qua huyÖn Phï Ninh (Phó Thä) ®· bÞ c¸c to¸n d©n binh miÒn nói, díi sù chØ huy cña hai thñ lÜnh Hµ §Æc, Hµ Ch¬ng, bÊt ngê ®æ ra ®¸nh cho tan t¸c. Vµo lóc nµy, kh«ng hay biÕt g× vÒ cuéc rót lui cña ®¹i qu©n, Toa §« bá ®Êt Thanh Hãa, theo s«ng Hång kÐo qu©n ra Th¨ng Long víi Tho¸t Hoan. Vua TrÇn ®· ®em qu©n chÆn ®¸nh chóng ë T©y KÕt. Hµng v¹n tªn giÆc bÞ tiªu diÖt. Toa §« bÞ chÐm ®Çu. Sau hai th¸ng tæng ph¶n c«ng quyÕt liÖt, qu©n d©n §¹i ViÖt ®· ®¸nh tan tµnh h¬n nöa triÖu qu©n x©m lîc Nguyªn, mét ®¹o qu©n hung b¹o nhÊt thÕ giíi håi ®ã, ®uæi chóng ra khái bê câi. C¸nh qu©n Nguyªn ®ãng l¹i ë Cham pa ®îc tin ®ã, còng véi vµng rót vÒ níc. Cham pa hoµn toµn gi¶i phãng.
|
Thêi sù §êi sèng chÝnh trÞ Kinh tÕ - X· héi V¨n hãa - Khoa häc -
Gi¸o dôc
§Çu trang